- Antoine de Saint-Exupéry
’t Klein Prinske – Originele editie vertaald in het Maastrichtse dialect door Lydeke van Beersum
€14.50 - Antoine de Saint-Exupéry
Al’amir alsaghir / De Kleine Prins Tweetalige editie Arabisch-Nederlands
€19.95
Dit prachtige moderne sprookje, geschreven voor jong en oud en schitterend geïllustreerd door de auteur, wordt over de hele wereld tot de klassieken gerekend.
‘Alle grote mensen zijn eerst kinderen geweest (maar alleen een heel enkele herinnert het zich).’
De verteller, een piloot, verhaalt hoe hij na een noodlanding met zijn vliegtuig in de woestijn de kleine prins ontmoet. De wijze en betoverende verhalen die de kleine prins vertelt over de planeet waar hij woont met een hooghartige bloem, over de andere planeten die hij bezoekt met hun merkwaardige bewoners en over zijn gevecht met de slechte zaadjes, maken de kleine prins tot een verrukkelijke en onvergetelijke figuur.
Het verhaal
Dit prachtige moderne sprookje, geschreven voor jong en oud en schitterend geïllustreerd door de auteur, wordt over de hele wereld tot de klassieken gerekend. De verteller, een piloot, verhaalt hoe hij na een noodlanding in de Sahara de kleine prins ontmoet. De wijze en betoverende verhalen die de kleine prins vertelt over de planeet waar hij woont met een hooghartige bloem, over de andere planeten en hun heersers en over zijn gevecht met de slechte zaadjes, maken de kleine prins tot een verrukkelijke en onvergetelijke figuur. Antoine de Saint-Exupéry was schrijver en vliegenier. Hij schreef De kleine prins een jaar voor zijn dood. In dienst van de Geallieerden werd hij in 1944 tijdens een verkenningsvlucht boven bezet gebied neergeschoten. Voor al diegenen die van zijn boeken houden, is Antoine de Saint-Exupéry nog steeds in ons midden en leeft de kleine prins, met miljoenen verkochte exemplaren en circa tachtig vertalingen, meer dan ooit.
Over de auteur: Antoine de Saint Exupéry (1900) was een Franse schrijver en vliegenier. Hij schreef De Kleine Prins een jaar voor zijn dood. In dienst van de geallieerden werd hij in de Tweede Wereldoorlog in 1944 boven de Middellandse Zee door een Duitse jachtvlieger neergeschoten na een verkenningsvlucht boven bezet Frankrijk
Voor al diegenen die van zijn boeken houden, is Antoine de Saint-Exupéry nog steeds in ons midden en leeft de kleine prins, met miljoenen verkochte exemplaren en circa tachtig vertalingen, meer dan ooit.
10 LUXE WENSKAARTEN
DE KLEINE PRINS
‘Er zit een zekere magie in Le Petit Prince’
Ondernemen in Nederland vanuit liefde voor Frankrijk. Wie zijn die landgenoten met Franse finesse, wat zijn hun drijfveren, ervaringen en vooral: wat is de rol van die Franse passie binnen hun onderneming? Deze keer: Pierre Pascal Bruneau, eigenaar van de Franse boekwinkel Le Temps Retrouvé in Amsterdam. Hij vond in het vakmanschap van schrijvers wat het leven echt waardevol maakt.
„Dankzij het boek leef ik nog. Niet letterlijk, maar zo voelt het wel. Ik kom uit Neuilly-sur-Seine, een gegoede voorstad van Parijs. Het mooie gedeelte. Groene parken, huizen aan het water vlakbij het Bois de Boulogne. We hadden niet veel contact met de echte wereld. Maar veel te doen was er ook niet. Het was toen ook nog niet zoals nu, dat ouders veel met hun kinderen deden. Althans, niet bij ons thuis.”
Complexiteit verborgen in eenvoud
„Urenlang zat ik in boekjes te lezen in de tuin. Ik was altijd met de kokkin of de tuinman. Veel alleen. Boeken waren het belangrijkste wat ik had. Jules Verne, maar ook heel belangrijk: Le Petit Prince, dat ik van mijn oma kreeg. Geschreven door Antoine de Saint-Exupéry. Er zit een zekere magie in Le Petit Prince, een bijna universele taal. Elk kind begrijpt het moeiteloos. Maar je kunt er ook een tweede of derde laag in lezen. Je kunt er kritiek op het kapitalisme in lezen of een gedicht. De complexiteit zit verstopt in de eenvoud. Maar de personages zijn ook fantasierijk. Je reist mee met dat kleine prinsje en zijn avonturen. Le Petit Prince brengt een andere dimensie tot leven.”
Meeslepende ervaring
„Mijn leven veranderde pas echt toen ik Marcel Proust las, À la recherche du temps perdu, Op zoek naar de verloren tijd. Dat was een shock. Ik was zeventien en herinner me dat ik alle zeven delen, meer dan tweeduizend pagina’s, in een week las. Ik ging niet naar buiten, leefde een week lang op wat tomaten en appels. Het was een absoluut meeslepende ervaring.”
Uitvliegen
„Na mijn studie rechten ging ik werken als advocaat, net als mijn vader en grootvader. Een conflict met mijn vader versterkte mijn wens om uit te vliegen. Naar Amerika: Washington, New York, Chicago. Terug in Parijs leerde ik een Nederlandse vrouw kennen en zij bracht mij naar Amsterdam.
Tien jaar geleden was het genoeg geweest met de advocatuur. Ik hield van mijn werk, maar zakenmensen zijn vaak vreselijk. De klanten, grote bedrijven, investeringsbanken; zo zielloos. Je doet werk dat inhoudelijk interessant is maar niks toevoegt aan de wereld.
Inmiddels waren we op de Keizersgracht komen wonen. In ons pand zat een winkeltje dat ophield te bestaan, wat zouden we met die ruimte doen? In mijn werk had ik de directeur van een groep van uitgeverijen leren kennen. Ik zei: ‘Ik speel met een gek plan: een Franse boekwinkel openen in Amsterdam.’ Hij zei: ‘Dat is een superidee, ik zal je even helpen!’”
Contact met mensen
„Maar… ik had geen idee van hoe ik dit moest aanpakken. Mijn eerste plan was om een eigen bibliotheek te maken met alle boeken die ik zelf wilde. En een stoel erin om lekker te kunnen lezen. Misschien af en toe een klant die langskomt. Maar wat ik nooit had bedacht vooraf, is dat juist het contact met mensen het leukste is. Die connectie, die uitwisseling, dat is zo verfrissend… Dat is niet voor geld te koop. Mensen komen om te luisteren naar de auteurs die ik uitnodig. Vakmensen die hun ervaringen delen en vertellen over hun kunst. Daarom zijn we ook begonnen met de stichting l’Échappée Belle. Daarmee organiseren we culturele evenementen rond literatuur en film, waaronder het jaarlijkse Franse Filmfestival Tapis Rouge.”
Typisch Frans
„Veel mensen associëren Frankrijk met levensgenieters, met la douce France. Maar carpe diem is meer Nederlands dan Frans. Als hier het zonnetje even schijnt, pakt iedereen zijn stoel om op de stoep te gaan zitten, bijvoorbeeld. Er wordt meer stilgestaan bij mooie momenten.
Ken je de film Le-pot-au-feu? Daarin zie je hoe nauwgezet Fransen werken aan een gerecht. Alsof het wetenschap is. Ze zijn zo druk met het perfectioneren van het gerecht, dat ze zowat vergeten ervan te genieten. Dat is voor mij typisch Frans. Ik ben zo Frans dat het een karikatuur is, maar ik voel geen nostalgie naar mijn geboortegrond. Mijn land zit in mij. Ma patrie, c’est la langue française, zei schrijver Albert Camus. Dat geldt ook voor mij, waar ik ook naartoe reis. De reizen die ik ooit als jongetje begon te maken, al lezend daar in de tuin in Neuilly.”
Tekst: Gandor Bronkhorst
DE KLEINE PRINS UIT ALEPPO | COLUMN HAZEM DARWIESH
De Kleine Prins, het klassieke sprookje van schrijver Antoine de Saint-Exupéry, speelt een grote rol in het leven van journalist en columnist Hazem Darwiesh. Hij identificeert zich met het boek, waarin een klein jongetje besluit zijn eigen planeet te verlaten en op zijn reis langs nieuwe plekken komt. Toch blijft het kleine prinsje naar zijn huis verlangen. Het beroemde boek is sinds zijn jeugd in Aleppo belangrijk voor Darwiesh. ‘Als de jongen de Nederlandse taal leert, maakt hij kennis met een lieve taalcoach. Zij wordt een vriendin, die hem De Kleine Prins in het Nederlands cadeau geeft. Het voelt alsof het kind uit Aleppo zijn thuis heeft gevonden.’
Zoektocht naar betekenis
Op een basisschool van het Franciscaner klooster in Aleppo zit een tienjarig kind op een stoel, de kin leunend op zijn handen die op het tafeltje liggen. Het kind luistert naar het verhaal dat zijn docent voorleest. Een verhaal over een Kleine Prins die alleen op een kleine planeet in de ruimte woont en zich eenzaam voelt. Op een dag verlaat hij zijn planeet en gaat op zoek naar nieuwe vrienden op andere planeten. De jongen in de klas is onder de indruk van het verhaal, maar weet niet goed waarom. Hij vraagt zich af wat de betekenis is van al die mooie zinnen van de Kleine Prins. Wat betekent dat ‘de sterren schijnen zodat ieder van ons zijn ster kan vinden’? Wat wil de Kleine Prins zeggen toen hij op een dag drieëndertig keer de zonsondergang zag? En waarom verlaat de Kleine Prins zijn planeet als hij daar een prachtige roos heeft?Dood en puinhoop achterlaten
Jarenlang blijven zijn vragen onbeantwoord. De jongen krijgt het boek cadeau van zijn tante en blijft het herlezen. Hoe ouder hij wordt, hoe meer hij de bedoelingen van het verhaal begrijpt. Hoe ouder hij wordt, hoe meer de jongen zich een vreemdeling voelt. Misschien ziet hij in de Kleine Prins een vriend. Misschien is hij, net als de Prins, altijd op zoek naar vrienden.Wanneer de oorlog naar zijn planeet komt, wordt de wereld van de jongen nog kleiner. Daarom neemt hij op een dag dezelfde beslissing als de Prins: hij pakt wat spullen in, laat de dood en de puinhopen achter zich en gaat op weg naar zijn eerste bestemming: Istanbul, de stad aan de rand van vele werelden. Op een van zijn eerste dagen daar ziet de inmiddels grote jongen hoe zijn lievelingsboek de boekwinkels overvloedig vult. Hij koopt De Kleine Prins om de vervreemding te verzachten en om hem te helpen met het leren van de Turkse taal.Een nieuwe planeet
Na twee jaar ontdekt het kind dat zijn verblijf op de Turkse planeet niet langer meer kan duren. Ook hier is hij angstig, kan hij niet zijn wie hij is. Samen met veel wanhopige vluchtelingen, verlaat hij de planeet op een boot. Naar een bestemming waar hij hoopt dat het veilig is en hij nieuwe vrienden kan maken. Hij komt aan op de Nederlandse planeet en woont lang in asielzoekerscentra, waar zijn eenzaamheid en de gevoelens van vreemdeling zijn nog groter worden. Maar daarna in een eigen huisje, waar hij eindelijk kan zijn wie hij altijd is geweest. Als de jongen de Nederlandse taal leert, maakt hij kennis met een lieve taalcoach. Zij wordt een vriendin, die hem De Kleine Prins in het Nederlands cadeau geeft. Het voelt alsof het kind uit Aleppo zijn thuis heeft gevonden.Ondertussen blijft het grote kind aan zijn eigen planeet denken. En aan de vele planeten die hij op een dag nog zal bezoeken of waar hij misschien zou willen wonen. Zoals de Kleine Prins zegt: ‘Wie in de richting van zijn bestemming blijft lopen, zal nooit ver van haar zijn.’De kleine prins opnieuw vertaald door Erik van Muiswinkel
Er bestaan meer dan vierhonderd vertalingen van en er zijn wereldwijd al zeker 200 miljoen exemplaren van verkocht. Le petit prince (in het Nederlands De kleine prins), geschreven door Antoine de Saint-Exupéry en verschenen in 1943, verschijnt 17 november in een nieuwe vertaling. Erik van Muiswinkel, groot liefhebber en verzamelaar van het boek, mocht De kleine prins opnieuw vertalen.
Van Muiswinkel heeft zelf meer dan tachtig edities van het wereldberoemde boekje in zijn bezit. “Ik vind het fascinerend waarom uitgerekend dit boekje zo vaak vertaald is, en raakte ook steeds meer geïnteresseerd in het verhaal”, vertelt hij in gesprek met NU.nl. “Dat gebruikte ik ook in mijn voorstelling De Oplossing, en uitgeverij Donker (die ook de eerste Nederlandse vertaling uit 1951 uitgaf, red.) kreeg daar lucht van.” Een gesprek volgde en de uitgeverij liet weten graag een moderne vertaling te willen maken van De kleine prins. De recentste vertaling bij Donker verscheen in 2000.
De cabaretier en acteur maakte een proefvertaling en kreeg vervolgens de opdracht om het hele boek opnieuw te vertalen, waar hij zes maanden aan werkte. “Ik heb het een stuk toegankelijker gemaakt. De vorige vertaling was zeker niet slecht, maar bevatte echt van die schrijftaalzinnen. Dialogen veranderen toch per decennium, mensen praten nu anders dan in de jaren negentig.”
Erik van Muiswinkel vertaalde het boek Le petit prince. (Foto: BrunoPress)
‘Voor gewaakt dat het niet te popi wordt’
Een voorbeeld is de zin “Grote mensen zijn totaal bizar”. “Van gemaakt: ‘Grote mensen zijn volkomen van de pot gerukt’. Verder ben ik heel trouw aan de tekst gebleven. Ik heb het vertaald uit het Frans, daarnaast heb ik gekeken wat mijn voorgangers hebben gedaan. Het zit ‘m ook in de kleine woordjes: ‘bonjour’ is eerder vertaald als ‘goedendag’, daar heb ik ‘hallo’ van gemaakt. Dat klinkt net wat amicaler. Ik heb er wel voor gewaakt dat het niet te popi wordt.”
Een ander voorbeeld is de wereldberoemde regel “l’essentiel est invisible pour les yeux”. Die is oorspronkelijk vertaald als “wat echt belangrijk is, is voor de ogen onzichtbaar”. “Dat voelde voor mij te zakelijk, dat heb ik vertaald naar ‘je kan alleen goed zien met je hart. Waar het echt om gaat, kan je niet zien met je ogen’. Daar heb ik wel even over nagedacht. Want hoe vertaal je zo’n wereldberoemde wijsheid? Het is zo’n klassiek en veelgelezen boekje, er zullen veel mensen zijn die hechten aan die oude formuleringen.”
‘Hij schreef frustraties van zich af’
De kleine prins zit vol met dergelijke wijsheden en befaamde uitspraken. Het brein achter het verhaal, de Franse auteur en piloot Antoine de Saint-Exupéry, schreef het boek toen hij in New York verbleef. Hij begon om 11.00 uur ‘s ochtends en ging door met schrijven tot de zon weer opkwam, zo vertelden zijn vrienden. Ook de illustraties bij het verhaal maakte De Saint-Exupéry zelf.
Hij baseerde het vertelpersonage op zichzelf en maakte van hem een vlieger, die na een noodlanding de kleine prins ontmoet. Het jongetje bezoekt vervolgens diverse planeten, waar hij allerlei opmerkelijke figuren ontmoet, zoals een vos, een egoïstische koning en een dronkaard.
“Het gaat over een jongetje dat zich erover verbaast hoe vreemd grote mensen zijn”, vertelt Van Muiswinkel. “De schrijver rekent af met het commerciële denken van zakenmensen, machtswellust, stompzinnige gedachten, alle paden die je als volwassene kunt betreden.”
Volgens Van Muiswinkel schreef De Saint-Exupéry “duidelijk al zijn frustraties van zich af”. “Het is een satirisch sprookje, het is een groot pleidooi voor de kunst en gaat over het verliezen van je kinderlijke onschuld. Mooi is dat je van de ene sfeer in de andere valt. De opening is heel speels. Dan volgt er een stuk satire, het is bijna cabaret. Tegen het einde toe wordt het verhaal steeds filosofischer, over de waarde van vriendschap en over hoe je betekenis kunt geven aan het leven, zonder hierbij schade te berokkenen.”
Een misverstand wil hij nog wel uit de weg ruimen: De kleine prins is ondanks het jonge hoofdpersonage en de ‘sprookjessetting’ beslist geen kinderboek. “Je kunt het best met kinderen lezen, maar het is een volwassen literair meesterwerkje. Waar je wel samen met kinderen, als je er uitleg bij geeft, van kan genieten.”
Door: Danja Koeleman
Beeld: BrunoPress
