1913 of het geheim van Holbein

Zin en onzin in de Kaiserliche und Königliche Hofreitschule in Budapest

Een lees- en kijkboek voor volwassenen. ‘Die dag begon net als alle andere dagen hiervoor begonnen waren, met dat verschil dat-ie anders liep. Als iemand ook maar had geweten hoe anders, was niemand er waarschijnlijk aan begonnen, aan 13 februari 1913, in de Kaiserliche und Königliche Hofreitschule in Budapest, naast het koninklijk paleis op de heuvels van Buda. Vooralsnog heerste er een serene kalmte, op deze vroege ochtend voor de avondvoorstelling met de dansende paarden en het jaarlijkse juristenbal met souper na’.

1913 of het geheim van Holbein is het debuut van de Rotterdamse portretschilder Berenice Noordam. Zij bouwde een magnifiek 28 kamers groot ‘poppenhuis’ van de beroemde lippizaner-rijschool in Budapest. Haar interesse in de geschiedenis en de schrijvers van Midden-Europa leidden tot het bijpassende verhaal.

Aan de hand van foto’s van de fraai ingerichte vertrekken en gedetailleerde pentekeningen ontrolt zich het verhaal van een verarmde Gräfin, die in de Hofreitschule domicilie heeft gekregen van keizer Franz Jozef. De Titanic is net gezonken, Freud maakt furore en in de verte gloort WOI. Maar de Gräfin houdt zich bezig met taartjes eten, haar Hongaarse dienstmeisjes, de Transsylvaanse staljongens, haar equarium en de tientallen beroemde tijdgenoten die, bien étonnés de se trouver ensemble, hun opwachting maken: van Franz Kafka tot Walter Gropius, van D.H. Lawrence tot Arnold Schönberg, van Lou Andreas Salomé tot Josephine Mutzenbacher. En dan schellen de beide heren Sotheby aan, vergezeld van een mysterieuze derde heer, op zoek naar de tekeningen van Holbein… Een fascinerend kijkboek over een fantasierijke, weelderige miniatuurwereld waarin op onnavolgbaar geestige wijze op elke bladzijde iets verteld wordt wat waar is – maar misschien niet werkelijk waar.

Berenice Noordam (1957) groeide op met de rijkversierde verhalen van haar Hongaarse grootmama. Haar Hollandse grootvader, zenuwarts en freudiaan, hield praktijk aan huis in Den Haag. Kleindochter Berenice doorliep er de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en werd portretschilder en kunstenaar. Voor twee speelgoedpaardjes maakte zij zorgzaam een stalletje in een schoenendoos. Spelenderwijs groeide dit stalletje uit tot de 28 kamers van de K. und K. Hofreitschule. Haar interesse in de geschiedenis van MiddenEuropa inspireerde haar tot een caleidoscopische, satirische en absurdistische vertelling, waarvan zij zelf zegt: ‘Alles is mij door anderen verteld – ik hoefde er alleen nog maar een verhaal van te maken.’